Cypr leży we wschodniej części Morza Śródziemnego, między Europą, Azją i Afryką. Takie niezwykłe położenie sprawiło, że na wyspie odcisnęło swój ślad wiele ludów i kultur z różnych stron świata.
Wyspa Afrodyty
Pozostałości burzliwej historii Cypru można znaleźć na całej wyspie. Jej strategiczne położenie na skrzyżowaniu szlaków handlowych pomiędzy trzema kontynentami sprawiało, że nad Cyprem próbowało zapanować wiele imperiów.
Dziś wyspa Afrodyty jest jak ogromne muzeum, gdzie można znaleźć dowody obecności różnych władców kontrolujących wyspę na przestrzeni wieków. Starożytne amfiteatry, ruiny świątyń, podziemne grobowce, średniowieczne kościoły i zabytkowe meczety można tu zobaczyć na każdym kroku.
Dwa tysiące lat przed narodzeniem Chrystusa przybyli na Cypr Egipcjanie i osiedlili się w okolicach dzisiejszego Limassol. Później Fenicjanie założyli kolonię koło Larnaki.
Grecy zasiedlili okolice Kirenii, które dzisiaj noszą nazwę Famagusta. 58 lat przed narodzeniem Chrystusa na Cypr przybyli Rzymianie, którzy na stolicę wyspy wyznaczyli Pafos. W 1191 roku wyspa została zajęta przez krzyżowców, co doprowadziło do jej odseparowania od prawosławnej Grecji. W 1570 roku wyspę podbili Turcy. Osiedliła się tu wtedy ludność całkowicie odmienna od rdzennej. Turcy nie prowadzili przymusowej islamizacji na zajętych obszarach. Mimo to znaczna część Cypryjczyków przyjęła nową wiarę.
Gdy Cypr znajdował się pod wpływem bizantyjskiej kultury wybudowano tu wiele klasztorów, kościołów i twierdz. Największym miastem i stolicą Cypru jest Nikozja. Można tu zwiedzić katedrę św. Jana, w której znajduje się grób Świętego Barnaby z VI wieku, klasztory z XII wieku, wenecki fort z osmańską cytadelą i liczne meczety. W mieście można odwiedzić Muzeum Cypru.
Znajduje się tam między innymi słynny posąg Apolla z lirą. Warto też wybrać się do tureckiej części miasta, aby zobaczyć Mevlevi Tekke, czyli siedemnastowieczne sanktuarium derwiszów. Inną atrakcją turystyczną Cypru są grobowce królewskie usytuowane na północ od miasta Pafos. Kompleks składa się z około stu podziemnych grobowców, które wykuto w litej skale.
Powstawały one pomiędzy IV w. p.n.e. a III w. n.e. W niektórych z nich można znaleźć kolumny w stylu doryckim, na ścianach zachowały się również pozostałości fresków. Wbrew nazwie, w grobowcach nie spoczął żaden król, lecz chowano w nich pafijskich arystokratów i innych dostojników.
W miejscowości Limassol znajduje się zabytkowy fort położony w sercu starego miasta. Zgodnie z tradycją jest to miejsce, gdzie Ryszard Lwie Serce poślubił Berengarię z Navarry i koronował ją na Królową Anglii w 1191 roku. Aż dziesięć z rozrzuconych po całej wyspie kościołów z licznymi freskami na ścianach i apsydach zostało umieszczonych na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Cypr posiada swoją własną górę Olimp, która jest największym wzniesieniem na wyspie. Nic dziwnego, że według legend byli tu też obecni greccy bogowie. To właśnie na jednej z pięknych plaż cypryjskich ze słonej, morskiej piany narodziła się Afrodyta. Dlatego jednym z największych skarbów wśród zabytków Cypru jest antyczny marmurowy posąg pięknej bogini miłości.
Cypr to nie tylko piękne i niepowtarzalne dzieła sztuki i architektury, ale także prawdziwe królestwo kulinarne. Miejscowa kuchnia to specyficzne połączenie specjałów śródziemnomorskich z odrobiną smaków orientalnych. Liczne kafejki i restauracje kuszą przechodniów zapachem potraw.
Do najbardziej popularnych dań należy musaka, zapiekanka z mielonego mięsa z dodatkiem gotowanych ziemniaków, cukinii i papryki. Innym tutejszym przysmakiem jest kleftiko – mięso jagnięce upieczone w piecu ziemnym.
Do każdej potrawy serwowane są sałatki z serem feta i oliwkami, pity z gęstymi sosami tzatziki, albo twardy ser halloumi wytwarzany z mleka owczego i koziego. W restauracjach serwuje się też miejscowe wina. Na przełomie sierpnia i września w Limassol odbywa się festiwal wina. Mieszkańcy i turyści hucznie świętują zbiory winogron, popijając wino w tawernach i parkach. Na wyspie prawie przez cały rok panują idealne warunki do wypoczynku. Cypr znajduje się w strefie klimatu podzwrotnikowego i śródziemnomorskiego. Lato jest tu długie i gorące, a zima krótka i łagodna. Można śmiało powiedzieć, że piękna pogoda króluje tu przez cały rok.
Obecna sytuacja polityczna na Cyprze jest skomplikowana i wynika z zaszłości historycznych. Przez blisko 300 lat panowania Turków na Cyprze sytuacja gospodarcza na wyspie uległa pogorszeniu. Spowodowało to niezadowolenie ze strony Greków, którzy w 1821 roku wzniecili powstanie. Turcja w ramach odwetu nakazała powiesić patriarchę Konstantynopola na bramie jego stambulskiego pałacu, zaś arcybiskupa Cypru Cypriana – na drzewie na rynku w Nikozji.
Ponadto zabito 3 biskupów i 400 notabli greckocypryjskich. W wyniku tych działań zaczęła się szerzyć idea przyłączenia Cypru do Grecji. W czasie trwania wojny turecko-rosyjskiej w latach 1876-1878 rozpoczęła się okupacja brytyjska Cypru. Miała ona na celu przejęcie kontroli nad tą częścią Morza Śródziemnego. W wyniku umowy z sułtanem tureckim Wielka Brytania dostała we władanie Cypr przy jednoczesnym zagwarantowaniu Turkom wolności religijnej oraz płacenie im odszkodowania za utracone dochody z wyspy w wysokości 92 800 funtów rocznie, przy jednoczesnym zastrzeżeniu, że w momencie, gdy Rosja odda Turcji tereny podbite w Armenii, umowa ta straci ważność.
Podczas I wojny światowej Turcja stanęła po stronie Niemiec. Brytyjczycy zaproponowali Cypr Grekom w zamian za możliwość usytuowania baz morskich na Krecie i udział w wojnie po stronie Ententy. Nie zgodziła się na to Francja i Cypr pozostał na kolejne lata kolonią brytyjską. W 1950 roku arcybiskupem Cypru został Makarios III, zagorzały zwolennik przyłączenia wyspy do Grecji. Zorganizowano plebiscyt, w którym ludność grecka na Cyprze opowiedziała się za przyłączeniem. Jednak wyniki tego plebiscytu nie zostały uznane przez władze brytyjskie. W 1955 roku rozpoczęło się powstanie i wojna partyzancka o niepodległość Cypru.
Próbowano podzielić wyspę między Greków i Turków, ale nie udało się osiągnąć porozumienia. Cypr uzyskał w końcu niepodległość w 1960 roku. Zgodnie z konstytucją Grecy i Turcy mieli podzielić się władzą. Prezydentem został wygnany wcześniej przez Brytyjczyków Makarios III. Gdy zaczął on dążyć do unii z Grecją strona turecka zagroziła interwencją. napięta sytuacja utrzymywała się przez wiele lat.
W 1974 roku doszło do zamachu stanu w wyniku kłótni między stronnictwami greckimi. Turcy postanowili wykorzystać sytuację i 20 lipca 1974 roku dokonali inwazji. Spadochroniarze zajęli turecką część Nikozji. Jednak turecki lotnictwo popełniło fatalną pomyłkę i zaatakowało własną flotę. Mimo to zanim doszło do zawieszenia broni pod naciskiem międzynarodowym Turcy zajęli 1/3 wyspy wysiedlając z tych terenów ludność grecką.
Taka sytuacja utrzymuje się do dziś. Szansą na zakończenie konfliktu było rozszerzenie Unii Europejskiej. Bruksela chciała przyjąć wyspę zjednoczoną. Nie udało się jednak uzgodnić porozumienia. Zgodnie z decyzją podjętą na szczycie w Kopenhadze włączono do Unii Europejskiej cały Cypr, jednakże w północnej części wyspy zawieszono obowiązywanie prawa wspólnotowego. Choć konflikt pomiędzy Grekami i Turkami wciąż pozostaje nierozwiązany, nie stanowi zagrożenia dla odwiedzających kraj turystów.
Tekst: Maciej Kocuj
Foto: www.visitcyprus.com
